Je hebt wellicht besloten om je huis of bouwproject te gaan isoleren met natuurlijke isolatiematerialen. Goede keuze ;-). In je zoektocht ben je misschien al verschillende natuurlijke isolatiematerialen tegengekomen zoals: houtvezel, vlas, hennep, gras, etc. Je vraagt je nu alleen af: Welk natuurlijk isolatiemateriaal is nou de beste keuze? Om hier goed antwoord op te geven heb ik verschillende categorieën gemaakt met steeds één winnaar. Dit kun je dan als criteria gebruiken bij het kiezen van het juist natuurlijke isolatiemateriaal voor jouw behoeften.
Een andere veelgestelde vraag is: Welk natuurlijk isolatiemateriaal pas ik het beste waar toe in mijn huis? Hiervoor ga ik een losse blog schrijven omdat bij deze keuze niet alleen de isolatiewaarden meespelen, maar ook de stijfheid, opbouw van de bestaande constructie, condensatiepunt, gewicht, afmetingen, brandklasse, gewenste afwerking, etc.
Maar nu terug naar de beste natuurlijke isolatiematerialen voor 2024. De volgende categorieën ga ik hieronder behandelen:
- Beste koude-isolatie
- Beste warmte-isolatie
- Goedkoopste isolatie
- Beste doe-het-zelf isolatie
- Meest dampopen isolatie
- Isolatie met de laagste milieu-impact
- Best verkrijgbare isolatie
- Beste geluidsisolatie
- Isolatie met de beste brandklasse
Beste koude-isolatie
Houtvezel isolatie wint deze categorie door zijn lage Lambdawaarde en dus hoge isolatiewaarde. Icell cellulose isolatiemat heeft dezelfde waarde alleen is die een stuk duurder, vandaar dat ik hier kies voor houtvezel isolatie onder ander Thermoflex van Gutex.
Om een Rd-waarde van 3,5 te halen heb je hier theoretisch maar 130 mm isolatiemateriaal (bij andere natuurlijke isolatiematerialen is dit 140 mm) nodig. Deze dikte is alleen niet verkrijgbaar dus kun je het beste toch de 140 mm kiezen met een Rd van 3,89.
Houtvezel isolatie in het dak
Beste warmte-isolatie
Een kalkhennep wand houdt het langst de hitte buiten tijdens zomerse dagen -dit noem je faseverschuiving en wordt uitgedrukt in uren. Deze waarde wordt onder andere bepaald door de capaciteit van het materiaal om warmte op te slaan en door zijn massa (cq. dichtheid). De dichtheid van kalkhennep is 340 kg/m3, dat is enorm in vergelijking met andere natuurlijke isolatiematerialen waarbij de dichtheid gemiddeld tussen de 20 en 50 kg/m3 zit. De hoge faseverschuiving heeft kalkhennep dus met name te danken aan zijn massa.
Qua warmteopslagcapaciteit daarentegen wint kalkhennep het niet van houtvezel en cellulose isolatie wat de beste flexibele warmte-isolatiematerialen zijn. Voor toepassing in daken, daar waar over het algemeen de meeste warmte binnenkomt, is kalkhennep te zwaar, dus kun je daar het beste kiezen voor houtvezel of cellulose isolatie.
Kalkhennep kun je storten en aanstampen of stapelen als 'blokken'. Voor een Rd van 3,5 zit je met kalkhennep aan een wanddikte van 25 cm, dat is wel wat aan de dikke kant. In vergelijking: met een wandopbouw van flexibele isolatiematten kom je voor een vergelijkbare Rd-waarde uit op 14 cm, alleen heb je dan niet net zo'n goede faseverschuiving. Door de stevigheid van kalkhennep bespaar je wel aanvullende dikte uit doordat je het direct kunt stucen met bijvoorbeeld leem. Zo heb je geen extra afbouwplaten nodig zoals wel het geval is bij flexibel isolatiemateriaal.
De OSB-platen zijn bekisting die verwijderd worden
Goedkoopste isolatie (materiaalkosten)
Strobalen als isolatie is verreweg het goedkoopste isolatiemateriaal als je kijkt naar materiaalkosten. Stro is een restproduct van de graanteelt en is voldoende lokaal beschikbaar ook in Nederland. Om stro te kunnen gebruiken als isolatie in bijvoorbeeld je strobalenhuis heb je kleinere strobalen nodig dan tegenwoordig worden gemaakt. Hiervoor gebruiken boeren nog oude strobalenmachines om strobalen te maken van 45-50 cm breed en 36-40 cm hoog. De lengte varieert van 40 tot 110 cm. Met een minimale dikte van 36 cm zit je wel meteen aan een Rd-waarde van >7 voor ongeveer €10 per m2.
Strobalen kun je direct bepleisteren met bijvoorbeeld leem aan de binnenzijde en kalk aan de buitenzijde.
Goedkoopste isolatie (arbeidskosten)
Cellulose isolatie is vrij makkelijk in te blazen in holle constructies. Zo kan een ervaren inblazer al snel 15 tot 20 m3 per dag inblazen. Dit komt neer op 100 m2 bij een holle constructie van 15 tot 20 cm dik. De arbeidskosten zijn ongeveer €90 per m3 inclusief btw. Dit betreft wel alleen het inblazen van isolatie in bestaande holle constructies. Voor het maken van 'nieuwe' holle constructies is folie of plaatmateriaal nodig dat 10 tot 15 € per m2 extra aan arbeid kost.
Houtvezel en stro zijn net iets arbeidsintensiever om goed 'dense packed' in te blazen zodat in alle hoeken en gaten isolatie zit.
Beste doe-het-zelf isolatie
Houtvezel isolatie wint deze categorie omdat het makkelijk te verzagen is en makkelijk klemt tussen constructies zoals vloerbalken en houten stijl- en regelwerk in wanden. Het geeft alleen wel behoorlijk wat stof bij het zagen en plaatsen. Als je houtvezel isolatie boven je moet plaatsen in bijvoorbeeld een plafond of vloer vanuit de kruipruimte, kun je het beste een mondmasker en stofbril dragen.
Houtvezel isolatie tussen de houten vloerbalken
Meest dampopen isolatie
In deze categorie liggen de 'dampdiffusieweerstand' waarden en dus de dampopenheid van een aantal natuurlijke isolatiematerialen dicht bij elkaar. Het is dan ook moeilijk om een duidelijke winnaar aan te wijzen, daarom noem ik hier de 3 meest dampopen isolatiematerialen, namelijk: schapenwol, gras en stromatten. Zo zijn de haren uit de vacht van een schaap gemaakt om onder andere zweet te transporteren. Deze eigenschap maakt schapenwol één van de meest dampopen isolatiemateriaal. De natuurlijke vezels uit gras en stromatten zijn op hun beurt weer gemaakt om water te transporteren als voeding in de plant waaruit ze voortkomen.
Schapenwol, gras en stromatten kunnen dus het beste vocht dat binnenshuis wordt geproduceerd afvoeren naar buiten, mits het is toegepast in een dampopen constructie.
Isolatie met de laagste milieu-impact
Stro heeft als isolatiemateriaal een zeer lage milieu-impact. Dit komt doordat stro een restproduct is van de graanteelt en ook vaak lokaal verkrijgbaar is. Je kunt met stro isoleren op verschillende manieren. Zo hebben strobalen echt de laagste milieu-impact omdat die, mits de juiste machine die kleine strobalen maakt, zo van het land af komen.
Best verkrijgbare isolatie
Bij veel verschillende verkooppunten is vlas isolatie van bijvoorbeeld Isovlas verkrijgbaar. Zowel bij webshop met ook allerlei gangbare isolatiematerialen alsook bij zo goed als alle webshops met een assortiment van natuurlijke isolatiematerialen. Ook is vlas isolatie te koop bij de Bouwmaat. Dat maakt dat dit natuurlijke isolatiemateriaal het best verkrijgbaar is.
Beste geluidsisolatie
Deze categorie wint metisse isolatie. Dit type isolatiemateriaal is gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken. Over het ‘natuurlijke’ aspect van dit isolatiemateriaal kun je discussiëren. Het wordt wel vaak aangeboden in het ‘natuurlijke isolatiematerialen assortiment’. Het is in ieder geval een circulair isolatiemateriaal. Het bestaat uit katoen van oude kleding die niet meer her te gebruiken is. Naast dat het een goede isolatiewaarde heeft blijkt het ook nog eens goede akoestische eigenschappen te hebben en het dus gebruikt kan worden als akoestisch dempend materiaal. Je kunt met dit isolatiemateriaal maar liefst 95% van het geluid absorberen, waardoor galm wordt voorkomen.
Isolatie met de beste brandklasse
Cellulose isolatie heeft van de natuurlijke isolatiematerialen de hoogste brandklasse, met een gecertificeerd Europese brandklasse B. Er zijn additieven toegevoegd waaronder natuurlijke zouten die brandvertragend werken. Brandklasse B zorgt ervoor dat cellulose toegepast mag worden in nieuwbouw woningbouw waar D een minimale eis is.
Natuurlijke isolatiematerialen hebben volgens Europese normeringen een lagere brandveiligheid. Dit komt onder andere door sterke lobby in Europa van gangbare isolatiematerialen. Waar synthetische isolatiematerialen misschien minder snel branden, kunnen er wel schadelijke dampen en rook vrijkomen en kunnen ze op je 'druppen' als ze bijvoorbeeld verwerkt zijn in het plafond.
Gelukkig verkolen de meeste natuurlijke isolatiematerialen waardoor er een beschermlaag ontstaat wat het overgebleven isolatiemateriaal beschermt: bekijk dit effect in onderstaand filmpje.
