Ecologische isolatiematerialen

Ecologische isolatiematerialen, ook wel natuurlijke isolatiematerialen of biobased isolatiematerialen genoemd, worden in het algemeen van plantaardige vezels gemaakt zoals bijvoorbeeld uit: hennep, vlas, hout, wieren en gras. Daarnaast kunnen bijvoorbeeld ook schapenwol, cellulose, kurk en stro gebruikt worden als ecologische isolatiemateriaal. Met de productontwikkeling van natuurlijke materialen tot bijvoorbeeld isolatiematten en -platen lijkt het aan de vooravond te staan van een grootschalige herintroductie en zich zo los te weken uit de zelfbouw-hoek.

Welke soorten ecologische isolatiematerialen zijn er?

Hier bespreken we de meest voorkomende ecologische isolatiematerialen. De meeste van deze isolatiematerialen zijn dampopen en zorgen van nature voor een goede vochtregulatie. De meeste van deze materialen zijn verkrijgbaar in matten, rollen of platen:

• hennep
• vlas isolatie
• cellulose
• houtvezelisolatie
• grasvezel isolatie
• schapenwol
• stro
• textiel

Sommigen zijn ook verkrijgbaar als inblaasisolatie in de vorm van vlokken:

• cellulose
• houtvezels

Een aantal ecologische isolatiematerialen, van linksboven naar rechtsonder: hennep, kurk, schapenwol, textielisolatie, vlasplaat, houtvezel en flexibele vlasmat

Hennepisolatie

Hennepisolatie wordt van vezelhennep gemaakt en is een snelgroeiende eenjarige plant. Vezelhennep neemt de meeste CO2 op tijdens de groei. Zelfs meer dan bos. Het heeft geen meststoffen en pesticiden nodig en het is een bodemverbeteraar door zijn lange wortels. Niet te verwarren met wietplanten.

Er worden onder andere flexibele isolatiematten geproduceerd in Groningen door Hempflax. Ze gebruiken hiervoor de bastvezel van vezelhennep. Er worden jutevezels in verwerkt voor de binding.

Daarnaast heb je ook kalkhennepblokken die onder andere worden geproduceerd door Isohemp in België. Hiervoor mengen ze de houtige kern van vezelhennep met kalk. Qua materiaalkosten zijn de blokken vier keer duurder dan flexibele isolatiematten met dezelfde Rd-waarde. Om aan een Rd-waarde van 3,5 te komen heb je een dikte van 250 mm nodig. Dat is zo'n 100 mm dikker dan het isolatiepakket met matten. Maar dan heb je wel een 'gemetselde' wand die geen extra constructie, folie, etcetera nodig heeft. De kalkhennepblokken kunnen ook tegen bestaande vochtige wanden worden gemetseld. Stucen kan ook direct op de blokken.

Vlas isolatie

Vlas isolatie is een restproduct van de linnenindustrie. Onder andere Isovlas produceert dit in Polen en verkoopt dit ook in Nederland. Het is anno 2021 veelal de goedkoopste onder de flexibele en ecologische isolatiematten. Vlasisolatiematten bestaan voor meer dan 80% uit vlasvezels. Er worden synthetische vezels toegevoegd voor de binding en brandvertragende middelen. Isovlas heeft vlasisolatie ook als dakelementen op de markt gezet waarbij flexibele vlas isolatiematten voorzien zijn van een afwerklaag aan de binnen- en buitenzijde inclusief  folies.

Vlas isolatie als dakisolatie tussen dakconstructie.

Cellulose isolatie

Cellulose isolatie wordt gemaakt van papiervlokken van oud krantenpapier en machinaal ingeblazen in houten constructies (daken, vloeren en muren). Het is een snelle methode van isoleren omdat je via gaten in je vloer of plafond isolatie inblaast in loze ruimte in je vloeren. Eventueel kun je zelf een stevige folie plaatsen tussen vloerbalken met rachelwerk (houten latten, die als ondergrond dienen voor een muur- of plafondbekleding) zodat de inblaasisolatie hier tussen de vloer en het folie geblazen kan worden. De ecologische varianten worden nog niet in spouwmuren geblazen vanwege kans op vochtigheid. Er zijn brandvertragende middelen toegevoegd die ook schimmel tegengaan.

Cellulose wordt hier door Warmteplan via het plafond ingeblazen in de zoldervloer. 

Houtvezelisolatie

Houtvezelisolatie wordt gemaakt van reststromen uit houtzagerijen. Het hout komt uit duurzaam beheerde bossen in Europa. Houtvezelisolatie heeft een hoge warmteopslagcapaciteit, is dampopen en is makkelijk te verwerken. Het kost rond de € 20,00 per m2 bij een dikte van 14 cm en een Rd-waarde van 3,85.

Je kunt houtwol isolatie krijgen in stijve en flexibele vorm. De stijve platen van bijvoorbeeld het merk Gutex zoals het type Thermoroom kun je direct bepleisteren. Als bindmiddel wordt de houteigen stof lignine gebruikt. Er is ook hardere en dunnere houtvezelplaat die is vaak voorzien van tand en groef. Dit is met name geschikt voor de afwerking om er direct op te pleisteren of voor flankenisolatie bij openingen in de muur.

Houtvezelisolatie is er ook als inblaasisolatie in de vorm van vlokken.

Grasvezel isolatie

Grasvezel isolatie wordt gemaakt door het bedrijf Gramitherm van gemaaid gras uit natuurgebieden in Nederland en België. Gerecyclede jutevezels worden gebruikt als binding.

Schapenwolisolatie

Schapenwolisolatie wordt door verschillende partijen aangeboden. In Nederland wordt anno 2021 de meeste wol afgebrand omdat het als een waardeloos restproduct wordt gezien. Verschillende partijen proberen dit waardevolle restproduct nieuw leven in te blazen. Schapenwol kan 35% van het eigen gewicht aan vocht opslaan. Hierdoor is er geen of beperkt dampremmende folie nodig. Daarnaast werkt wol luchtzuiverend onder andere tegen formaldehyde, radon, rookgassen en stikstof.

Er is wel discussie over de diervriendelijkheid en duurzaamheid van schapenwol vanuit de veganistische hoek en vanuit ecologische hoek vanwege de uitstoot van schapen en hun mest.

Stro isolatie

Zo kun je onder andere strobalen gebruiken als isolatie. Dit zijn samengeperste dode stengels van graangewassen. Bij voorkeur in balen van 45-50 breed en 36-40 cm hoog. De lengte varieert van 40 tot 110 cm. De balen kun je gebruiken als isolatie tussen een houten constructie of als zelfdragende muren. Rogge werkt het beste, gerst kun je beter vermijden en triticale (graansoort), winter- en zomertarwe worden het meeste gebruikt. De strobalen van tegenwoordig zijn veel groter dan vroeger. Daarom moet de boer of verwerker een strobalenmachine gebruiken om er kleinere blokken van te maken die geschikt zijn als bouwmateriaal. Strobalen kun je direct bepleisteren.

Afbeelding. Strobalen wand opbouwen.

Ook worden er stro isolatiematten geproduceerd door onder andere Vesta Eco in Polen. Er worden lignocellulosevezels en PMDI-hars toegevoegd om de platen stijf te maken. De platen hebben een ongekende warmtedoorslagtijd van 56 uur bij een dikte van 16 cm. Ze zijn wel relatief zwaar met 180 kg/m3.

Textielisolatie

De textiel isolatiematten bestaan voor 85% uit gerecycled katoen en voor de rest uit polyestervezels. Het is een goede geluidsisolatie. Er is wel discussie over de duurzaamheid vanwege zijn oorsprong in de kledingindustrie.

Metisse als geluidsiolatie in het plafond