Natuurlijke isolatiematerialen of ecologische isolatiematerialen hebben een positieve impact op de natuur, mens en milieu. Ze zijn gemaakt van hernieuwbare en teelbare grondstoffen en maken zo het volledig sluiten van grondstof kringlopen mogelijk. De isolatiematerialen zijn composteerbaar, recyclebaar of geschikt voor hergebruik. Ook is er CO2-opslag in de plantaardige materialen omdat -de planten- als grondstof CO2 opnemen uit de lucht. Natuurlijke isolatiematerialen worden gemaakt van bijvoorbeeld vlas, hennep, hout, schapenwol, cellulose, kurk en stro. Ze hebben bijna altijd een plantaardige oorsprong, met uitzondering van wol.
Ecologisch isoleren is niet nieuw, maar kent een eeuwenoude traditie. Vroeger werden er al woningen geïsoleerd met materialen als plaggen, grasmatten, turf, wieren, zeegras, stro en riet. Er werd geïsoleerd met eigenlijk alles wat ruimschoots voorhanden was in de directe omgeving.
Huis met een dak van zeewier, dat meteen ook als isolatie dient, op het Deense eiland Læsø. Beeld: Carsten Brandt
De industrialisatie en de grote woningbouwopgaven na de Tweede Wereldoorlog zorgden ervoor dat glaswol en steenwol in Nederland en ook wereldwijd langzaam aan de meest gangbare isolatiematerialen werden.
Om voor energiezuinigheid te zorgen, moet er worden geïsoleerd. Echter laat gangbare isolatie vaak te wensen over. In veel gevallen wordt er, geprikkeld door onder andere lagere aanschafkosten van minerale en synthetische isolatiematerialen, een spreekwoordelijke plastic zak over de woning geplaatst. Omdat isolatiematerialen zoals PIR en PUR niet goed tegen vocht kunnen. Bij veel bedrijven in de bouwsector wordt nog nauwelijks gekeken naar extra kosten als gevolg van een slecht binnenklimaat door het ‘dampdicht’ bouwen, bijvoorbeeld omdat de baten hiervan een andere partij ten goede komen. De hieruit voortkomende kosten voor gezondheidsproblemen en aanvullende ventilatiebehoefte blijven daarom maar al te vaak buiten beschouwing bij de materiaalkeuzen en type isolatie.
Natuurlijke isolatiematerialen kunnen 'dampopen' worden toegepast. Kies je bij de afwerking ook een ecologische oplossing zoals bijvoorbeeld leem dan wordt ook vocht gebufferd.