Hoe je huis te isoleren in 2024

Je hebt besloten je huis te willen isoleren. Maar wat nu? Waar begin je in hemelsnaam? En ga je het zelf doen of laat je het doen?

Voordat je dingen in huis begint te slopen om te kunnen isoleren wil ik je graag een aantal tips meegeven in dit artikel.

Climatedeal adviseert al meer dan 2 jaar huiseigenaren die hun woning willen isoleren. Hierbij bespreken we altijd wat het meest effectief en efficiënt is om energie te besparen. Ook als het betekent dat wij weinig tot geen werk er aan overhouden.

Maak niet dezelfde fouten als 80 procent van de huiseigenaren bij het isoleren van hun huis

We brengen 90 procent van onze tijd binnen door. Vaak met te weinig daglicht en frisse lucht. In veel gevallen draagt het isoleren van je huis niet bij aan een gezonder binnenklimaat, doordat:

Er wordt dampdicht geïsoleerd, waardoor de relatieve luchtvochtigheid vaak te hoog is en dit gezondheidsklachten veroorzaakt
Gangbare bouwmaterialen kunnen kankerverwekkende stoffen bevatten zoals formaldehyde en vluchtige stoffen
in gangbare geïsoleerde woningen wordt het vaak als nog heet in de zomer

De juiste prioriteiten stellen

Het is één van de meest gestelde vragen tijdens een bezichtiging. Zal ik eerst dakisolatie doen en daarna vloerisolatie of andersom? De meeste warmte verlies je via het dak en de meeste kou komt binnen via de vloer en glas.

De volgorde van isolatie-investering bij een verbouwing:

Dakisolatie
Vloerisolatie
Beter isolerend glas
Betere verwarmingsinstallatie
Gevelisolatie
Alternatieve energie

Waarom je huis isoleren?

Als jij je huis wilt verduurzamen, bijvoorbeeld door te isoleren, dan heb je daar waarschijnlijk een doel mee. Mogelijk herken je ook dat moment waarop je besluit je huis te willen isoleren je eigenlijk niet goed weet hoe je dit het beste kunt aanpakken. Je hebt veel vragen. Zo twijfel je wellicht om zelf je huis te gaan isoleren. Misschien overweeg je wel met goedkope isolatiematerialen zoals glaswol en steenwol van de plaatselijke bouwmarkt zelf te gaan isoleren? Of je laat je huis isoleren door een isolatiebedrijf zodat het professioneel gedaan wordt en je er ook nog subsidie voor kunt krijgen van de overheid? Genoeg vragen en je twijfelt of het advies dat je vindt en krijgt wel zo objectief is.

Als je je huis wilt isoleren is het fijn om te weten of je besteedde euro aan isolatiemaatregelen en andere verduurzamingsmaatregelen een goede investering is. Dit hangt onder andere af van het bouwjaar, woningtype en welke isolatie al aanwezig is. In dit artikel heb ik een aantal stappen op een rijtje gezet die handig zijn om van tevoren scherp te hebben voordat je gaat isoleren.

Dat kan zijn om je milieu-impact te verlagen, om een comfortabeler binnenklimaat te krijgen of gewoon voor een lagere energierekening. Isolatie is de energiebesparende maatregel waarmee je de grootste energiebesparingen kunt behalen. Zo voorkom je onder andere met dakisolatie dat er veel warmte verloren gaat je huis uit en met vloerisolatie dat er kou je huis binnenkomt. Als jij je huis ook nog eens goed isoleert, houd je in de winter de warmte binnen en in de zomer de hitte buiten met bijvoorbeeld houtwol isolatie.

Bepaal je doel met isoleren

Het doel van het isoleren van je huis is handig om van tevoren te bepalen. Daarbij is het ook handig om te inventariseren of je ongemak ervaart in je huis door bijvoorbeeld tocht, kou, oververhitting etc. En waar je dit in je huis ervaart.

Ook is het handig om je warmtebehoefte scherp te hebben. Wil je bijvoorbeeld net als 90% van de Nederlanders een raampje openhouden in de slaapkamer? Hierover komt nog een extra tip aan het einde van dit artikel bij -Isoleer alleen de leefruimtes- over thermisch compartimenteren en waarom dat goedkoper is.

Hier volgen een aantal mogelijke doelen die je hebt met het isoleren van je huis:

energiebesparing
comfortverhoging
verminderde milieubelasting
instandhouding (het bewoonbaar houden)
gezond binnenklimaat
of iets anders

Om in aanmerking te kunnen komen voor subsidie vanuit de overheid voor de isolatiemaatregelen aan je bestaande woning moet je gevels, dak of vloeren minimaal isoleren met een Rd-waarde van 3,5. Let ook op dat je voldoet aan de minimale oppervlaktes.

Energiebesparing en comfortverhoging

Gaat het je met isoleren erom zoveel mogelijk energie te besparen tijdens het gebruik van je huis? Dan is een hogere isolatiewaarde en dus dikte voor de hand liggend. Maar dit geldt ook als comfortverhoging je doel is. Zorg er dan voor dat je niet te dun isoleert, want zodra je het geheel mooi hebt afgewerkt, ga je niet meer zo snel extra isoleren. Bespreek en stem dit dus van tevoren goed af.

Verminderde milieubelasting

Als je vanuit milieu oogpunt wilt isoleren is er een optimum met een dikte waarbij je met de energiebesparing de CO2-uitstoot van de productie van de isolatie compenseert. Voor ons land is dat bij isolatie aan de binnenzijde van gevels en daken tussen de 8 - 20 centimeter en isolatie aan de buitenzijde van de gevel ongeveer 15 - 35 centimeter vlas-, hennep- of houtwolisolatie.

Een ander belangrijk punt voor verminderde milieubelasting is de impact van de productie van de isolatiematerialen. Zo kost het veel energie om minerale en synthetische isolatiematerialen te maken.

Instandhouding van karakteristieke elementen

Vaak gehoorde argumenten om dunner te isoleren met name bij isolatie aan de binnenkant zijn:

Verlies aan ruimte
Verlies aan karakteristieke gebouwonderdelen zoals houten balken

Wat doe je als er historisch waardevolle karakteristieken zijn die verdwijnen als je dik isoleert?

Zoals een mooie houten dakconstructie met spanten en hanenbalken? Dan is het belangrijk een compromis te vinden tussen behoud van karakteristieken, behaaglijkheid en energiegebruik. Wellicht kun je in het voorbeeld van een mooie dakconstructie beter de zoldervloer isoleren om de warmte uit de rest van het huis binnen te houden. En dan eventueel het dak met 5-10 cm isoleren als er kamer op zolder komt waarbij comfort ook belangrijk is.

Isoleer luchtdicht en winddicht

Goed isoleren betekent onder andere dat je ervoor moet zorgen dat:

lucht stilstaat in de constructie
dat er geen warmtelekken zijn
isolatiemateriaal niet te vochtig wordt

Om het te vereenvoudigen kun je isolatie vergelijken met een wollen trui en de wind-, regen- en luchtdichting als een regenjas.

Je hebt het vast weleens meegemaakt. Je loopt in de winter met je wollen trui buiten. Prima te doen voor even. Maar het moment dat je flinke tegenwind krijgt heb je het opeens niet meer zo warm. Dit komt doordat een wollen trui je warm houdt door stilstaande lucht tussen de wol. Bij een stevige wind wordt deze lucht er zo uitgeblazen. Met een windstopper of regenjas kun je dit voorkomen.

Wind- en luchtdichting met folies of plaatmateriaal

Bij je bestaande woning kun je te maken hebben met gebouwdelen die niet (meer) winddicht en luchtdicht zijn. Zo kunnen er door de jaren heen naden ontstaan zijn in bijvoorbeeld je onderdak, bij kozijnen en/of tussen en in vloeren en muren. Het is dan ook goed om de wind- en regendichting aan de buitenzijde van het te isoleren gebouwdeel van tevoren te checken. En om aan de binnenzijde een goede luchtdichting te hebben anders kan de isolatiewaarde gehalveerd worden als de stilstaande lucht uit je isolatie gaat door luchtbeweging.

Een gebouwdeel wind- en luchtdicht maken kan met speciale folies of met plaatmateriaal waarvan de naden worden afgeplakt. Zorg ervoor dat deze laag niet per ongeluk geperforeerd wordt door iets scherps in de bestaande constructie zoals een achtergebleven spijker, anders kunnen er lucht- en waterlekken ontstaan. De keuze tussen een folie of plaatmateriaal hangt af van de prijs, hoeveelheid benodigde bewerking met hoeken en uitzonderingen, etc.

Isoleer niet alleen tegen de kou in de winter maar ook tegen de hitte in de zomer

Een ongeïsoleerd huis verliest de meeste warmte via het dak, doordat warmte opstijgt. De meeste kou komt daarentegen juist binnen via de vloer op de begane grond. Ook via de ramen gaat veel warmte verloren, maar er komt ook weer warmte binnen van de zon.

Voorkom oververhitting

De meeste oververhitting ontstaat via het dak, doordat dakpannen vol in de zon liggen op te warmen en deze warmte door de dakconstructie gaat. Via een dakraam komt ook warmte binnen van de zon.

Woningen worden veelal geïsoleerd om de warmte in de winter binnen te houden. Alleen is het met de klimaatverandering en steeds extremere hitte in de zomermaanden ook fijn als de hitte buiten wordt gehouden. Kijk daarom niet alleen naar de Rd-waarde van een isolatiemateriaal maar ook naar de warmteopslagcapaciteit. Wil je meer uitleg hierover? Scroll door naar de volgende pagina’s.

Houd hitte langer buiten met een faseverschuiving van 10 tot 12 uur

De faseverschuiving van een materiaal geeft aan hoe lang warmte erover doet om door het materiaal te gaan. Faseverschuiving is de tijd tussen de warmtepiek buiten en de warmtepiek binnen uitgedrukt in uren. Deze waarde is onder andere afhankelijk van de isolatiedikte, warmteopslagcapaciteit en de dichtheid van het isolatiemateriaal.

Hoe hoger de warmteopslagcapaciteit (ook wel warmtecapaciteit), hoe groter de capaciteit van het materiaal om warmte op te slaan. En dus hoe koeler het in huis blijft tijdens hete zomers doordat niet alle hitte doordringt naar binnen. Dit principe is mooi te zien in dit artikel over houtvezel isolatie.

Een faseverschuiving van 10 tot 12 uur is optimaal. De warmtepiek die dan in de middag optreedt zal dan 10 tot 12 uur later binnen zijn. Dat is in de avond /nacht als normaal gesproken de temperatuur buiten lager is dan binnen.

Ecologische isolatiematerialen houden hitte langer buiten

De faseverschuiving van verschillende isolatiematerialen bij een Rd-waarde van 3,5

Minerale isolatie (glas- en steenwol): 3,5 - 6,2 uur
Synthetische isolatie (PIR/PUR): 3 - 3,5 uur
EPS: 4,9 uur
Vlaswol: 6,4 uur
Houtvezel: 15,9 uur

Kies het 'juiste' isolatiemateriaal

Isolatiematerialen zijn er in verschillende soorten en maten. Zo heb je natuurlijke isolatiematerialen uit de land- of bosbouw maar ook isolatiematerialen met een oorsprong in de petrochemie of van minerale oorsprong. Wellicht worstel jij nog met het kiezen van het juiste isolatiemateriaal en weet je niet goed welke isolatiematerialen je allemaal kunt kiezen en wat de voor- en nadelen zijn.

Zo heb je de volgende soorten isolatiemateriaal

natuurlijke isolatie (gemaakt uit reststromen van de land- en bosbouw)
minerale isolatie (gemaakt van glas of steen)
synthetische isolatie (gemaakt door petrochemische processen)

In dit artikel lees je meer over de voor- en nadelen van de verschillende soorten isolatiemateriaal.

Kies de juiste isolatiedikte

Isoleren doe je hopelijk maar één keer. Het is dus belangrijk de juiste isolatiedikte te kiezen die past bij jou en je gezin. Maar je wilt ook voldoen aan de gestelde eisen, en je verkoopbaarheid en waarde van je huis vergroten door de isolatiemaatregelen. Kies daarom goed geïnformeerd de juiste isolatiedikte met behulp van dit artikel>>>.

Creëer een gezond binnenklimaat

We brengen 90% van onze tijd binnen door: dus omring je niet met ongezonde materialen. Wij westerlingen brengen onze tijd het meeste binnendoor vaak met onvoldoende daglicht en te weinig frisse lucht. Binnenlucht kan tot wel vijf keer meer vervuild zijn dan buitenlucht. Binnenlucht kan vervuild zijn door overtollige CO2, voedseldeeltjes van koken, haren van huisdieren, vluchtige stoffen uit meubels en bouwmaterialen, vocht van baden, douches en wasmachines. Een gemiddeld gezin produceert binnenshuis 10 liter vocht per dag.

Leven in een slecht binnenklimaat kan lichamelijke gezondheidsproblemen veroorzaken, variërend van jeukende ogen, hoofdpijn, slaapproblemen, huidklachten, problemen met de luchtwegen, tot astma en allergieën. Zo blijkt uit onderzoek door wetenschappers aan de Universiteit van Maastricht dat het ziekteverzuim en de zorgkosten van mensen in een woning met een slecht binnenklimaat aantoonbaar hoger zijn dan die van bewoners van huizen met een gezond binnenklimaat.

Schadelijke stoffen in gangbare bouwmaterialen

In reguliere bouwmaterialen worden stoffen verwerkt die niet goed zijn voor de gezondheid bij langdurige blootstelling. Een voorbeeld is het synthetische isolatiematerialen PUR waarbij tijdens het aanbrengen schadelijke stoffen kunnen vrijkomen. Een ander voorbeeld is de kankerverwekkende formaldehyde die gebruikt wordt in spaanplaten en MDF. Ook kan het radioactieve radon vrijkomen uit bouwmaterialen zoals gips. En bij latexverven kunnen biocide, oplosmiddel en weekmakers vrijkomen, en ook uit waterdichte stucproducten.

Natuurlijke isolatiemateriaal en de afwerking dragen bij aan een gezond binnenklimaat

Natuurlijke isolatiematerialen bevatten geen schadelijke stoffen, wat bijdraagt aan een gezond binnenklimaat. Bijkomend voordeel is dat het niet schadelijke voor je gezondheid is tijdens het verwerken op de bouwplaats.

Isoleer dampopen

Met dampopen isoleren kan vocht uit de woning en in de constructie naar buiten. Bij dampopen renoveren kun je gebruik maken van een dampopen folie aan de buitenzijde van de isolatie die zorgt voor wind- en regendichting en die ook damp door laat naar buiten. Deze dampopen folie is te vergelijken met een ademende regenjas.

De luchtdichte laag aan de binnenzijde is ook meteen dampremmend. Daar zijn twee redenen voor:

je wilt niet te veel vocht in je isolatie hebben
het vocht in de isolatie en constructie moet naar buiten gaan en niet naar binnen.

De wind- en regendichting moet dan ook dampopener zijn dan de luchtdichte en dampremmende laag.

In de metafoor van een wollen trui en regenjas komt er een probleem om de hoek kijken als je regenjas niet ademend is. Het moment dat je begint te zweten kan het behoorlijk vochtig worden binnenin. Dit kun je vergelijken met dampdicht isoleren waar het vocht niet door naar buiten kan. En binnenshuis kan het behoorlijk vochtig worden. Een gemiddeld gezin produceert 10 liter vocht per dag in huis wassen, koken, douchen, zweten, ademen, etc.

Als het te vochtig in huis wordt kun je last krijgen van vocht- en schimmelproblemen. Als erg vochtige binnenlucht in contact komt met een koud oppervlak dan ontstaat condensatie. Je zult dit vooral herkennen aan beslagen ramen en spiegels, maar ook aan schimmel op bijvoorbeeld gipsplaten.

Schimmelplekken zijn het teken van blootstelling aan een te hoog vochtgehalte van hoger dan 80% en langer dan 5 dagen achter elkaar. Dit kan door slechte bouw, optrekkend vocht, slechte ventilatie, lekkages (ook oude) etc.

Isoleer alleen de leefruimtes

In plaats van de gehele buitenschil: dak, gevels en begane grondvloer te isoleren kun je ook alleen de leefruimtes zoals de woonkamer, studeerkamer en keuken isoleren waar je de verwarming aanzet en graag warmte comfort wilt in de winter of juist koelte comfort in de zomer.

Dit noem je thermisch compartimenteren. Daarmee houdt je de warmte in de leefruimtes. Het isoleren van slaapkamers is over het algemeen niet nodig omdat mensen hier in 90% van de gevallen een raampje open willen hebben (volgens Bouwwereld). Waarom zou je dan in investeren in gevelisolatie bij slaapkamers als de warmte toch via een open raam weggaat?

Wat is thermisch compartimenteren?

Bij thermisch compartimenteren isoleer je bijvoorbeeld de vloer tussen de woonkamer en de slaapkamers. En niet de gevels van slaapkamers waar men een raampje open wilt.

Zo kun je bijvoorbeeld denken aan de volgende thermische compartimenten:

woongedeelte zonder garage (linksboven op afbeelding)
woongedeelte met garage (rechtsboven)
woongedeelte (linksonder)
woongedeelte met aanbouw en zolder als twee losse beschermde volumes (rechtsonder)

Bottom line

Om niet dezelfde fouten te maken als 80 procent van de huiseigenaren bij het isoleren van hun huis:

Isoleer luchtdicht en winddicht
Isoleer niet alleen tegen de kou in de winter maar ook tegen de hitte in de zomer
Kies het 'juiste' isolatiemateriaal
Kies de juiste isolatiedikte
Creëer een gezond binnenklimaat
Isoleer dampopen
Isoleer alleen de leefruimtes